Blog

Rozporządzenie Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii z dnia 23 grudnia 2020 r. w sprawie podmiotowych środków dowodowych oraz innych dokumentów lub oświadczeń, jakich może żądać zamawiający od wykonawcy. (Dz.U. z 2020 r. poz. 2415)

Praktyczny komentarz

Rozporządzenie w sprawie PSD jest jednym z tych aktów prawnych, do którego sięgają zamawiający i wykonawcy przy każdym postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego. Stanowi zbiór przepisów regulujących sposób potwierdzania, że wykonawca spełnia wymagania kwalifikacji podmiotowej. Potwierdzenie spełnienia tych wymagań ma miejsce w każdym postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego, stąd wiele pytań które powstaje w stosowaniu przepisów.

Zespół Grupy Doradczej Sienna Sp. z o.o. oraz kancelarii Sienna Dzierżanowski Sp.k. przygotował komentarz do przepisów rozporządzenia, który będzie w 2023 r. publikowany w częściach na stronie internetowej grupasienna.pl. Zamiarem było przygotowanie syntetycznej, ale też wyczerpującej informacji o przepisach, przybliżenie orzecznictwa, pokazanie wzorów dokumentów. Życzymy owocnej lektury.

Rozporządzenie Podmiotowe środki dowodowe część 1 (§ 1)

Na podstawie art. 128 ust. 6 ustawy z dnia 11 września 2019 r. – Prawo zamówień publicznych (Dz.U. poz. 2019 oraz z 2020 r. poz. 288, 1492, 1517, 2275 i 2320) zarządza się, co następuje:

1 [Zakres przedmiotowy] Rozporządzenie określa rodzaje podmiotowych środków dowodowych oraz innych dokumentów lub oświadczeń, jakich może żądać zamawiający od wykonawcy, okres ich ważności oraz formy, w jakich mogą być one składane.

• Podmiotowe środki dowodowe to środki służące potwierdzeniu braku podstaw do wykluczenia, spełniania warunków udziału w postępowaniu lub kryteriów selekcji, z wyjątkiem oświadczenia, o którym mowa w art. 125 ust 1 ustawy Pzp. W rozporządzeniu oprócz regulacji dotyczących PSD znajdują się przepisy dotyczące „innych dokumentów lub oświadczeń” czyli dokumentów potwierdzających umocowanie osoby działającej w imieniu wykonawcy do reprezentacji. Tabela prezentuje systematykę rozporządzenia:

O podstawach wykluczenia szerzej w komentarzu do § 2 rozporządzenia.

O warunkach udziału w postępowaniu oraz kryteriach selekcji szerzej w komentarzu do § 9 rozporządzenia.

• Założeniem regulacji ustawy Pzp, które ma swoje źródło w przepisach Dyrektyw przyjętych w 2014 r., jest ułatwienie weryfikacji zdolności podmiotowej wykonawców w toku postępowania. Stąd co do zasady na etapie postępowania zamawiający może żądać oświadczenia, które tymczasowo zastępuje wymagane przez zamawiającego wymagane PSD. Ostateczne dowody składa natomiast jedynie wykonawca, którego oferta została najwyżej oceniona.

W postępowaniach o wartości powyżej progu unijnego oświadczenie przybiera formę jednolitego europejskiego dokumentu zamówienia (JEDZ), którego wzór ustanowiony został w rozporządzeniu wykonawczym Komisji (UE) 2016/7 z dnia 5 stycznia 2016 r, ustanawiającym standardowy formularz jednolitego europejskiego dokumentu zamówienia (tekst mający znaczenie dla EOG). W postępowaniach o mniejszej wartości oświadczenie może być złożone z użyciem dowolnego tekstu (zwykle zamawiający proponują wzór oświadczenia w dokumentacji zamówienia).

• Wykonawca, który złożył ofertę najwyżej ocenioną przedstawia PSD wymagane przez zamawiającego. Zasada przejrzystości postępowania wymaga, aby katalog wymaganych dokumentów był określony w dokumentach zamówienia (swz lub opisie potrzeb i wymagań), tak aby każdy z wykonawców przystępując do postępowania wiedział, jakie oświadczenia lub dokumenty będzie obowiązany złożyć.
• Z zasady proporcjonalności wynika, że zamawiający może żądać jedynie takich PSD, które są niezbędne do przeprowadzenia danego postępowania. Oznacza to, że wymaganiem nadmiernym (nieproporcjonalnym) będzie żądanie dokumentów, które nie są związane z postawionym w postępowaniu warunkiem udziału lub dotyczą fakultatywnej przesłanki wykluczenia, które zamawiający w danym postępowaniu nie stosuje.
• Katalog PSD, z którego może korzystać zamawiający jest zamknięty, z wyjątkiem dotyczącym zamówień sektorowych. W kolejnych paragrafach rozporządzenia zawarte zostały oświadczenia i dokumenty, których zamawiający powinien lub może żądać. Rozporządzenie wdraża m.in. przepisy Załącznika XII do Dyrektywy 2014/24, w którym ustawodawca unijny określił podmiotowe środki dowodowe dla potwierdzenia spełnienia warunków dot. sytuacji ekonomicznej i finansowej oraz zdolności technicznej. W postępowaniach o zamówienie sektorowe katalog dokumentów nie jest wiążący – zamawiający może ustanowić inne warunki udziału w postępowaniu i konsekwentnie może w celu wykazania ich spełnienia żądać odpowiednich dokumentów (z zachowaniem zasady proporcjonalności).
• Dążąc do zmniejszenia obowiązków biurokratycznych ustawodawca pozostawił zamawiającemu większą swobodę decydowania o sposobie oceny kwalifikacji podmiotowej wykonawcy w postępowaniu, którego wartość jest mniejsza niż kwoty określone w przepisach, o których mowa w art. 3 ustawy Pzp (progi dyrektywowe). W tym przypadku zamawiający może, ale nie ma obowiązku, żądać dokumentów w celu potwierdzenia braku podstaw do wykluczenia oraz spełnienia warunków udziału w postępowaniu. Wykonawcy mogą złożyć jedynie oświadczenia w celu wykazania spełnienia warunków, przy czym decyduje tu wola zamawiającego. Powinien on w dokumentach zamówienia wskazać, czy za wystarczające uzna złożenie oświadczeń, czy też żąda dokumentów, a jeżeli tak to jakich – skoro bowiem wolno mu nie żądać dokumentów w ogóle, to wolno również ograniczyć żądanie do wybranych przez siebie.

Podobnie w przypadku postępowań obejmujących usługi społeczne i inne szczególne usługi – nawet jeżeli wartość zamówienia przekracza progi dyrektywowe zamawiający ma możliwość zrezygnowania z obowiązkowego żądania dokumentów, gdyż przewiduje to art. 398 pkt 4) ustawy Pzp.

• W przypadku zamówień o wartości równej lub przekraczającej próg dyrektywowy zamawiający jest zobligowany do żądania dokumentów – co najmniej dokumentów potwierdzających brak okoliczności warunkujących wykluczenie z postępowania, gdy nie opisuje warunków określonych w art. 112 ustawy. Regulacja ta obowiązuje niezależnie od przyjętego trybu udzielenia zamówienia, w tym trybu z wolnej ręki, choć i tu występują wyjątki. Zgodnie z art. 215 ust. 1 ustawy Pzp, zamawiający może odstąpić od weryfikacji przesłanek wykluczenia określonych w art. 108 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy Pzp dla niektórych rodzajów zamówień i w konsekwencji od żądania odpowiednich dokumentów.

Podobny wyjątek dotyczy zamówień sektorowych, gdzie zamawiający sektorowi (tylko wskazani w art. 5 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy Pzp) mogą odstąpić od stosowania obligatoryjnych podstaw wykluczenia wykonawcy. Ustawodawca umożliwił także zamawiającym sektorowym zastosowanie innych podstaw wykluczenia oraz warunków udziału w postępowaniu niż określone w art. 108, 109 i 112 ustawy, o ile mają one obiektywny charakter i zostały określone w dokumentach zamówienia – a w związku z tym również umożliwił żądanie innych podmiotowych środków dowodowych niż określone w przepisach wykonawczych.

• Przepisy wymagają złożenia oświadczeń i dokumentów w określonej formie. Szczegółowe regulacje w tym zakresie znalazły się w rozporządzeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 30 grudnia 2020 r. w sprawie sposobu sporządzenia i przekazywania informacji oraz wymagań technicznych dla dokumentów elektronicznych oraz środków komunikacji elektronicznej w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego lub konkursie (Dz.U. poz. 2452)

Skróty:

Dyrektywa 2014/24 – Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/24/UE z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie zamówień publicznych, uchylająca dyrektywę 2004/18/WE. Tekst mający znaczenie dla EOG

PSD – podmiotowe środki dowodowe

rozporządzenie – Rozporządzenie Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii z dnia 23 grudnia 2020 r. w sprawie podmiotowych środków dowodowych oraz innych dokumentów lub oświadczeń, jakich może żądać zamawiający od wykonawcy. (Dz.U. z 2020 r. poz. 2415)

ustawa Pzp – ustawa z dnia 11 września 2019 r. Prawo zamówień publicznych (Dz.U. z 2022r. poz. 1710)

Autor: Małgorzata Stachowiak

Propozycja cytowania: M. Stachowiak (red.), Praktyczny komentarz do rozporządzenia w sprawie podmiotowych środków dowodowych, Grupa Doradcza Sienna Sp. z o.o., dostęp: www.grupasienna.pl